1. ภาวะ น้ำตาลในเลือดสูง คืออะไร ?

ระดับน้ำตาลในเลือด คือปริมาณของน้ำตาลกลูโคสที่อยู่ในเลือด เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกิน 250 มก./ดล. จะเรียกว่าภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงมากอาจก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกายอย่างรุนแรงซึ่งต้องได้รับการรักษาโดยทันที

หากไม่ได้รับการรักษา ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง อาจรุนแรงขึ้น และก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายซึ่งจำเป็นต้องได้รับการดูแลเป็นกรณีฉุกเฉิน เช่น โคม่าจากโรคเบาหวาน

การมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินไปเป็นระยะเวลานานมักทำให้เส้นประสาท หลอดเลือด และอวัยวะสำคัญต่าง ๆ เสียหายได้ และนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงต่าง ๆ เช่น หัวใจวาย โรคหลอดเลือดสมอง ไตวาย ตาบอด บาดแผลเรื้อรัง และการต้องตัดขา

2. จะรู้ได้อย่างไรว่ามีน้ำตาลในเลือดสูง

น้ำตาลในเลือดสูง อาการ และสัญญาณเตือน อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล

ทั้งนี้ ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง อาการ มักปรากฏ ดังนี้

• กระหายน้ำตลอดเวลา

• ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะช่วงเวลากลางคืน

• ตามัว

• เหนื่อยตลอดเวลา

• ปากแห้ง

ในกรณีที่มีภาวะ ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ค่อนข้างรุนแรง อาจมีอาการดังนี้

• คลื่นไส้

• ปวดท้อง

• หายใจผิดปกติ

• ลมหายใจกลิ่นคล้ายแอลกอฮอล์

บางครั้งภาวะ น้ำตาลในเลือดสูง อาจรุนแรงมากจนทำให้เป็นลมหรือหมดสติได้ หากมีอาการที่กล่าวมา ควรรีบเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลหรือคลินิกทันที

3. ภาวะ น้ำตาลในเลือดสูง มีสาเหตุจากอะไรได้บ้าง ?

การดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 ต้องมีความสมดุลในสามเรื่องหลัก ๆ ได้แก่ ปริมาณอินซูลินที่ฉีด อาหารที่รับประทาน และการออกกำลังกาย

โดยปัจจัยทั้งสามข้อนี้ต้องสมดุลกัน หากอย่างใดอย่างหนึ่งไม่พอดี ก็อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงผิดปกติได้ โดยทั่วไปแล้วระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงกว่าปกติอาจเกิดได้จากสาเหตุ ดังนี้

• การไม่ใช้อินซูลินเมื่อถึงเวลาจำเป็นต้องใช้หรือใช้ในปริมาณที่ไม่ถูกต้อง

• อินซูลินหมดอายุหรือถูกเก็บผิดวิธี

• การไม่ทำตามแผนการรับประทานอาหาร เช่น การรับประทานอาหารหรือของว่างบ่อยเกินไป

• การรับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตหรือน้ำหวานมากเกินไป

• การออกกำลังกายน้อยกว่าปกติ

• การติดเชื้อ การเจ็บป่วย หรือการมีประจำเดือน

• อารมณ์ เช่น ความตื่นเต้นหรือความเครียด

• อาจเกิดขึ้นได้ชั่วคราว ระหว่างหรือหลังการออกกำลังกายที่หนักเกินไป

• การใช้ยาชนิดอื่นที่มีผลต่อการออกฤทธิ์ของยาสำหรับโรคเบาหวาน

4. การตรวจระดับน้ำตาลในเลือดที่สูง

ส่วนหนึ่งของแผนการจัดการโรคเบาหวานคือการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดวันละหลายครั้งด้วยเครื่องวัดน้ำตาลกลูโคส ซึ่งจะช่วยให้ทราบได้ว่ามีระดับน้ำตาลในเลือดสูงหรือไม่ ซึ่งในบางรายแม้ว่ามีระดับน้ำตาลในเลือดสูงแต่อาจไม่มีอาการ ดังนั้น ผู้ที่ไม่ได้ตรวจวัดอย่างสม่ำเสมออาจมีระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงจนก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกายโดยที่ไม่รู้ตัว

หากตรวจพบบ่อยครั้งว่าตนเองมีระดับน้ำตาลในเลือดสูง ควรแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลทราบ เพราะอาจจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนปริมาณของอินซูลินที่ใช้หรือเปลี่ยนแผนการรับประทานอาหาร ให้เหมาะสมกับสุขภาพ

5. ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง รักษาอย่างไร ?

หากน้ำตาลในเลือดสูงกว่า 250 มก./ดล. ต้องได้รับการดูแลและรักษาโดยด่วน

โดยปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้

• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดแล้วฉีดอินซูลินชนิดออกฤทธิ์สั้น

• ติดต่อแพทย์/พยาบาลประจำตัวเพื่อสอบถามว่าคุณควรได้รับอินซูลินเพิ่มขึ้นในปริมาณเท่าใดหรือ หากไม่แน่ใจว่าควรปฏิบัติตัวอย่างไรต่อไป

• ดื่มน้ำให้มาก ๆ (อย่างน้อย 1 แก้วต่อชั่วโมง)

• หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหักโหม

• ตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดหลังผ่านไป 2 ชั่วโมง

หากระดับน้ำตาลในเลือดยังคงสูงเกิน 250 มก./ดล. ให้ติดต่อแพทย์/พยาบาลประจำตัวทันที

หากระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกิน 400 มก./ดล. แสดงว่ามีภาวะ น้ำตาลในเลือดสูงอย่างรุนแรง ให้ฉีดอินซูลินชนิดออกฤทธิ์สั้นทันที (10% ของปริมาณอินซูลินต่อวัน) และติดต่อแพทย์หรือโรงพยาบาลทันที

6. ข้อควรรู้

ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงหรือ น้ำตาลในเลือดสูง เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดในร่างกายสูงเกินกว่าปกติ หากมีภาวะน้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานานอาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง และในบางกรณีรุนแรงอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

สำหรับผู้ที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 1 การป้องกันภาวะ น้ำตาลในเลือดสูง ถือเป็นเรื่องที่สำคัญต่อการจัดการโรคเบาหวาน อาจเริ่มต้นด้วยการสังเกตอาหารที่รับประทานในแต่ละวัน รวมถึงตรวจระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำเพื่อให้แน่ใจว่าอยู่ในระดับปกติเสมอ สิ่งสำคัญคือต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เนื่องจากแพทย์เป็นผู้ที่สามารถแนะนำวิธีจัดการกับโรคเบาหวานได้ดีที่สุด